De houtsnede van Cornelis Anthonisz uit 1544 is de op één na oudste kaart van Amsterdam. De stad is nog omsloten door de middeleeuwse muur, versterkt met torens en poorten. Voor de muur loopt een brede gracht: de tegenwoordige Singel, Kloveniersburgwal en Geldersekade. Daarbuiten liggen moestuinen, molens en lijnbanen. Linksonder bevindt zich Amsterdams eerste industriegebied, de Lastage.
De oudste kaart van Amsterdam
Zes jaar voor de kaart die je hier ziet maakte Cornelis Anthonisz een schilderij waarop de stad op dezelfde wijze in vogelvlucht afgebeeld is. Dat is de oudste kaart van Amsterdam, tegenwoordig te zien in het Amsterdam Museum. Vroeger hing het schilderij op het Amsterdamse stadhuis. Toen het paneel bij de stadhuisbrand van 1652 zwaar beschadigd raakte, werd het bijgeschilderd met behulp van de houtsnedekaart.
Neptunus’ luimen
In de rechterbovenhoek is de zeegod Neptunus afgebeeld, gezeten op een wolk. In zijn linkerhand houdt hij zijn symbool vast, een drietand, en in zijn rechterhand het wapen van Amsterdam. Het was de zee waaraan Amsterdam haar voorspoed te danken had.
Vogelvlucht
Een kaart waarop de stad gezien is vanuit een denkbeeldig punt in de lucht, wordt een vogelvluchtkaart genoemd. Alle gebouwen van de stad zijn in het klein, ‘in opstand’, weergegeven. De vele kloosters aan de Oude Zijde zijn herkenbaar aan hun naam. Het voorbeeld voor Cornelis Anthonisz was waarschijnlijk een vogelvluchtkaart van Venetië uit 1500, de beroemde handelsstad aan de Middellandse Zee, waaraan Amsterdam zich graag spiegelde.
